Wednesday, December 3, 2008

Monday, November 10, 2008

Đọc “Sóng vỗ mạn đời” của Phan Như: Sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng - Lê Huỳnh Lâm


Dạo này, thỉnh thoảng tôi nhận được tin nhắn “nhìn đời hiu quạnh”, mà theo lời thầy Chạy đó là câu của anh Định Giang ở Vỹ Dạ mỗi khi ngồi nhâm nhi. Khi mắc việc thì thôi, còn rãnh rang thì tôi đến ngồi lai rai vai ly bia với thầy Chạy và nhìn cổ thành hắt hiu, hoặc nhìn cội bồ đề đơn độc, nhìn một góc phố chiều nguội nắng hay nhìn người qua kẻ lại,… tất cả là để ngắm nhìn cõi lòng đang tan tác. Phải chăng, hiu quạnh là thuộc tính của con người? Vì dù muốn hay không thì trong cuộc phù sinh, ai rồi cũng có một lần hiu quạnh, mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã viết “Bên đời quạnh hiu”. Một trong những cách thể nhập vào cơn hiu quạnh là làm thơ. Cũng trong những lần nhìn ngắm hiu quạnh, thầy Phan Văn Chạy đã gửi tặng tôi tập thơ “Sóng vỗ mạn đời” với bút danh Phan Như do nhà xuất bản Đà Nẵng ấn hành. Hôm nay, đọc xong tập thơ để cảm nhận sự hiu quạnh mà tác giả đã trải nghiệm.

Ta nằm ngó dã tràng xe cát
Cũng xong rồi một kiếp loay hoay
Ta xếp giấy thả thuyền ngơ ngác
Nghe trong ta tan vỡ một ngày
(Sóng vỗ mạn đời)

Xác thân mỗi con người là một chiếc thuyền ngơ ngác giữa biển đời, và khi cảm nghiệm được thời gian tức là cảm nhận được sự tan vỡ trong từng khoảnh khắc giữa chốn đời mà hư vô đang chế ngự. Để rồi ước vọng được Hoá thân, khi:

Sống giữa đời mất mác
Mà thèm một cuộc hoá thân

Thật ra, tác giả đã có nhiều cuộc hoá thân, mỗi bài thơ là một sự thể nhập của tâm hồn và mỗi bài thơ như là thần chú để được hoá thân:
Tôi cầm một đoá liên xanh
ôi bàn tay em công chúa
đã hóa thành một cánh chim
màu trắng
(Sen tịnh)

Sự hoá thân còn được thể hiện:

tôi là con ve sầu
ra đi vội vã
như đã hẹn muôn đời
bên cây đời mới trỗ
tôi lại về treo chiếc áo màu nâu
(Ve sầu)

Tuỳ căn nghiệp mà trong hành trình hoá thân của mỗi phận người thế này, thế khác. Nhưng trong hành trình đó, nỗi ám ánh lớn nhất là hư vô mà dù muốn hay không mỗi người đều phải giáp mặt:

Ta ném thân ta vào giữa cuộc đời
cuộc đời rơi ảo mộng
ta trông ta chờ ta thương ta hận
xây một lầu đài mơ cuộc tỉnh say
mai kia nằm xuống
tia nắng hồng có viếng mộ tàn phai
(Ném cuội lên mây)

Dù trong cơn tuyệt vọng thường trực của đời người, nhưng thoáng chốc hy vọng một tia nắng hồng vẫn xuất hiện. Cuộc hành trình cảm nghiệm sự hiu quanh, thi sĩ đã rút ra được chân lý:

Nào có can chi đời hữu hạn
Sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng

Vì thế mỗi cuộc hạnh ngộ cũng là niềm chân thật đã được tạo hoá đạo diễn:

Đời không chi bằng có bạn bè

Cạn ly đời ta đập vỡ hư không
Có chi đâu ngoài niềm chân thật
Và sự chân thật được thể nghiệm qua:
Năm năm mắt vẫn xanh màu biếc
Nhát chém còn đau thấu tận lưng

Tôi sống dù muôn nghìn chua xót
Vẫn một phương trời Quán Thế Âm
(Năm năm mắt vẫn xanh màu biếc)

Là một người Huế, làm thơ, mà lại là thầy giáo nên những hình ảnh thân thương của Huế đã xuất hiện trong tác phẩm:

Cô bé khi không vào quán học bài
Tôi pha cà phê thêm vào chút gió
Hay
Anh đứng ngó vô sân trường đại học
Nghe trong hồn ngày tháng xanh rêu


Bây giờ, hình ảnh thiếu nữ đội nón, đi guốc không còn nhiều trên các nẻo đường xứ Huế. Không phải do trên thị trường không còn có nón lá và guốc, mà do thế hệ sau này không có sự gắn kết văn hoá với thế hệ trước. Điều này do xã hội tạo nên và một phần không nhỏ là do trách nhiệm mỗi gia đình, và những tiếng gọi nhân bản của tác giả:

Và anh sẽ đưa em về khắp mọi miền
Xin cho trẻ con từng đôi guốc mộc
lột da làm giày thú rừng đau xót
khi gót chân hồng
không còn bó chặt
em sẽ nghe đời vỗ nhẹ cánh chim
(Guốc vông)

Trong bài Nón có đoạn:

Tôi xin đan một vòng tay ngàn xanh
để em che nụ cười xa vắng
đời đi qua một ngày gió động
quai tình tôi buộc nắng mưa

Đất Huế là trung tâm Phật giáo, vì thế mà mỗi người đều ảnh hưởng cái không khí rất trang nghiêm mà lại rất gần gũi, và cho dù muốn Bỏ vợ đi tu, nhưng:

Ra đi đâu phải là chia tay
Em độ giùm tôi một kiếp này

Và có lẽ tác giả đã chợt nhớ, “tu đâu cho bằng tu nhà...”, nên đã có Nịnh vợ ca ra đời để xin được buộc một gót chân chim, giữa hai đầu nắng nhạt:

Em giăng hai đầu nắng nhạt
buộc một gót chân chim

Cuộc đời chỉ là một cái tên, tại sao không thể gọi nhau bằng lời tha thiết:

Ai gọi tôi giữa đời tha thiết
Tôi chỉ là một cái tên
...
Ván ăn thua không cần mặc cả
Tan cuộc rồi ta xoá dấu chân đi
(Tôi đi qua nhà em bằng đôi ca khiêu)

Đọc những câu thơ trên tôi chợt nhận ra sự hiu quạnh chính là nỗi cô đơn của tác giả, dù đã biết rằng rồi một ngày nào đó sẽ Giã biệt Tinh Châu, nhưng:

Mai kia dưới chân trời xa ngái
Thương nhớ bạn bè ngày tháng cùng nhau.

Thơ Phan Như là tâm sự của chính tác giả với dòng sống đang trôi, mà mỗi thời khắc đã ghi dấu vào tâm hồn thi sĩ một vết xước, để cơn đau hình thành những câu chữ chân tình.

Huế, 9/9/2007
Lê Huỳnh Lâm


Bài đăng trên Tạp Chí Sông Hương

Wednesday, November 5, 2008

"Sen Tịnh" trên Tạp chí Văn Hoá Phật Giáo


Trích đăng bài thơ "Sen Tịnh" trên tạp chí Văn Hoá Phật Giáo - số 59.

Sunday, October 19, 2008

Chúc mừng sinh nhật Ba!


Biển xanh như người tình
Ta nằm cùng bãi cát
Thư em không gửi được
Đành xếp giấy làm thuyền...
Những câu thơ ấy đã đi theo con
suốt chiều dài những tháng năm tuổi nhỏ
và sau này là những tháng ngày yêu đương thiếu nữ
ở Huế

Qua Ba, con đã biết đến mơ mộng, lãng mạn
cho dù đời sống có làm mình "lăn đời mỏi mệt"
Qua Ba, con đã biết đến một tình yêu thật sự là gì
vì cho dù
"nếu cho anh thêm một lần rồ dại
anh vẫn ngậm ngùi... cầm lấy tay em"

Con sống với ý niệm
"Sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng"
để con không còn mang trong lòng những hận thù
với những ai đã làm con tổn thương
và làm con biết nâng niu hơn
với những gì con đang có trong tay

Cũng như Mimi
con thích bài "Nịnh vợ ca" của Ba
vì con đã thấy Ba gói ghém tình yêu sâu rộng
của Ba dành cho Me
vào trong bài thơ đó
Và con cũng đã từng mơ mộng
rằng con cũng có ai đó
sẽ yêu thương con
để vẫn luôn trở về cùng con
sau những chếnh choáng cơn say
sau những bấp bênh của đời sống
hay sau những lỗi lầm do con gây ra...

Sáng nay
Một sáng heo may
Con thức giấc ở một nơi rất xa quê nhà
Con nhớ lại những câu thơ của Ba
Và con thấy mình được xoa dịu rất nhiều nỗi nhớ nhà
Và con vẫn thấy Ba Me và ngôi nhà ở Huế của con
vẫn ở bên con

"dù cách biệt muôn trùng"
con vẫn thuộc về nơi đó
nơi con đã lớn lên với những câu thơ của Ba...


Viết ngắn cho ngày 20 tháng 10 - ngày sinh nhật của Ba
Minou

Thursday, October 16, 2008

Thi sĩ là gì vậy Ngoại? (Entry của cu Bi gửi Ông Ngoại)


Con nghe mấy hôm nay nhiều người xôn xao... nói Ngoại là thi sĩ. Thi sĩ là gì vậy Ngoại? Ở trong sách con thấy người ta viết từ thi sĩ dưới những bài thơ... Còn mẹ con thì nói thi sĩ là những người vừa hiểu cuộc đời vừa không hiểu cuộc đời.. Thi sĩ cứ thả hồn mông lung và mơ hồ, thi sĩ chẳng biết tính toán hơn thua, thi sĩ không khi nào thực tế...

Vậy thì con thấy Ngoại là thi sĩ thật... Khi mẹ con mới sinh con, Bà Ngoại lo mang ném, lá trầu, dầu tràm ở Huế vào... Còn Ngoại thì lại chỉ gửi cho mẹ con một bức thư, Ngoại đúng là không thực tế chút nào... Ngoại viết gì mà làm mẹ con khóc, có phải Ngoại nói có con ra đời là một hạnh phúc không so sánh được, và cũng là một trách nhiệm mẹ bắt đầu có với cuộc đời... Khi mẹ mang thai con, Ngoại đóng gói gửi giúp Bà Ngoại mấy lời căn dặn lẩm cẩm bằng phát chuyển nhanh, cuốn sách nuôi con đầu lòng... Còn bản thân Ngoại thì lại chỉ dặn mẹ con: từ nay cười là cười cho cả 2 người (cho cả con), khóc là buồn cho cả 2 người (lại có con), hít thở là hít thở cho cả hai người... ngắm một cái hoa là ngắm cho cả con nữa...

Qua Ngoại, con được biết về chùa ở Huế, Ngoại dắt con lên chùa mỗi ngày khi con ra Huế, ngày nào cũng vậy, Ngoại đưa cả cái dùi cho con đánh chuông, Ngoại chỉ cho con ông Thầy tu, người mà con không bao giờ hiểu vì sao lại không được ở bên mẹ, và lại dặn con luôn phải thương mẹ, cầu nguyện cho mẹ... Ở Huế, thay vì mải miết sà vào những quán cơm hến, bánh bèo, bánh canh như mẹ con, con lại có những chuyến phiêu lưu ở đồng quê Huế... Được Ngoại chở về làng Nam Phổ, làng Phú Mậu, được tận tay sờ vào cây lúa, tận mắt nhìn thấy cánh đồng, và còn chơi bầu cua tôm cá nữa... Nói thật, con chẳng biết gì cả, con chỉ thích cảm giác phiêu lưu được Ngoại chở bằng xe Honda đi xa Huế, nhưng con lại nhớ mãi những chuyến đi ấy.

Ngoại à, còn một điều này nữa, con phát hiện có lẽ thi sĩ là người không sợ chết... Vì lúc con nghịch ngợm không nghe lời Ngoại, con không chịu ngủ trưa, con đòi xem băng đĩa... Ngoại lấy cái dao trong bếp, Ngoại chĩa vô bụng và nói: Ông muốn tui chết không, ông muốn tui chết không? Chắc Ngoại còn nhớ lúc đó con đã làm gì, đúng không... Con cười và bỏ đi ra ngoài sân...

Ngoại à, Ngoại vẫn tiếp tục là thi sĩ nhé, để có thể con tiếp tục được hưởng những cái lông bông của Ngoại...


Sài Gòn, tháng 10 năm 2008
Bibi - Con trai của Mimi


* Hình trên được chụp vào năm 2001 - khi Ông Ngoại vào Sài Gòn thăm Bi khi Bi được vài tháng tuổi.

Sunday, October 12, 2008

Trích tựa tập thơ "Sóng Vỗ Mạn Đời" - Đỗ Hồng Ngọc


... Tôi yêu cái hồn nhiên mà cũng rất lạc quan trong thơ Phan Như:

Nào có can chi đời hữu hạn
sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng
Nào có can chi đời lận đận
Giữa trái tim ta có nụ cười hồng

Có lẽ chính vì thế mà P.N. làm thơ. Làm thơ cho tình, làm thơ cho mình và làm thơ cho bạn bè anh em. Thơ như một giải thoát.

Thơ Phan Như chân thật, không làm dáng, kiểu cách. Thơ anh như rót
tự đáy lòng mình. Không có kỹ thuật cầu kỳ, hình ảnh chải chuốt mà đôi khi âm điệu như có cái gì quen thuộc nhưng vẫn làm ta mãi bâng khuâng:

Thôi xin chào đôi mắt màu rêu
Đã ngậm ngùi xa dấu nhìn theo
Tôi đâu dám phụ phàng chi mấy
Nhưng ra đi là chuyện đã liều.

Tôi là người thầy thuốc, bạn anh, không phải là người làm thơ thứ thiệt, vậy mà anh đã tin cậy gởi Sóng Vỗ Mạn Đời, bản thảo tập thơ đầu tay nhờ tôi viết đôi dòng cảm nghĩ, cho nên "tôi đâu dám phụ phàng chi mấy" bèn có đôi lời...

BS.ĐỖ HỒNG NGỌC
(Trích tựa Sóng Vỗ Mạn Đời, NXB Đà Nẳng 1999)

Saturday, October 4, 2008

Tuyển tập thơ Phan Như


La Ballade d'un Cafe - Ngô Vũ Dao Ánh


... Ngày tắt nắng chim bay về cuối phố
Phố sẽ xanh thêm mấy dặm dài
Tôi vẫn bán cà phê pha với gió
để ưu phiền vỗ nhẹ cánh tình bay...


Có lẽ tác giả đã có ý in tập thơ cho giống như một quyển vở tập học trò? Làm nhớ lại một thời thơ ấu đã qua ở Huế. Những lời thơ thì rất nhẹ nhàng hiền hậu. Phần traduction cũng khá trung thực với lời Việt.

Cảm ơn anh đã gởi Thân Trọng Mẫn món quà thật dễ thương này...

... Anh đi tìm em như đi tìm chim
dù đêm về còn một que diêm
đốt tâm can soi đời mất mát
vẫn thấy nụ cười em lỡ bỏ quên...


Trời ở Huế bây giờ đang là mùa gì thế? Có những ngày âm u dịu dàng gió mà ngày xưa mình vẫn gọi là đẹp trời không?

Cali - tháng 9 năm 2008
Ngô Vũ Dao Ánh

Friday, October 3, 2008

Như là...


Tôi như chiếc giày há mỏ
ngậm cỏ chờ sương
Em đi qua chiều hương ngai ngái
thèm nhớ trăm năm
mà tôi đâu dám gọi
Thì em cứ như là
Thì tôi cứ như là
Như thế
Như Như

Tôi đem chiếc giày lá cỏ
thả xuống sông xưa
Em đi qua chiều không ngoảnh lại
giọt nắng đong đưa
mà tôi đâu dám hái
Thì em cứ như là
Thì tôi cứ như là
Như thế
Như Như


Phan Như

Thursday, October 2, 2008

Sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng - Mimi viết cho Ba


Vậy là hôm nay đọc lại hết tất cả những bài thơ của Ba. Những bài thơ mà suốt cả tuổi thơ con đã thuộc lòng, nhưng đến bây giờ mới hiểu.

Tôi cầm một cọng liên xanh
nhớ em bàn tay công chúa
đã dịu dàng gõ vào trái tim
cho đến khi máu úa


Hồi nhỏ chỉ đọc lui đọc tới, thuộc lòng những vần điệu đến nỗi thân quen, và tưởng là mình "biết" bài thơ đó, "hiểu" bài thơ đó... Thật ra chỉ vì mình thuộc lòng, nên nó trở thành một phần của tuổi thơ của mình mà thôi, không còn khái niệm hiểu hay không nữa. Nhưng hôm nay đọc lại và cảm nhận cái thân thuộc cũ kĩ ấy, thật ra là hôm nay mình mới "biết", mới "hiểu", như đọc lần đầu... Đúng là ba mươi mấy năm sống ở đời con mới hiểu được: có những thứ dịu dàng như một cành hoa thôi, nhưng có thể làm tim mình ứa máu.

Con đọc lại bài thơ Nịnh vợ, có thể nói rằng đây là bài thơ hay nhất của Ba (theo ý con), và thấy sao lại có thể lãng mạn và nên thơ như thế. "Em giăng hai đầu nắng nhạt, buộc một gót chân chim"... Nhưng mà nó cũng mô tả rất thật cái hình ảnh ba mặc cái áo sơmi xanh đậm, vải lanh lỏng lẻo... Mỗi chiều ba uống rượu say rồi vẫn lết về nhà... mặc dù con chưa bao giờ thấy me "chong đèn một ngọn" chờ... Mà hình ảnh "chong đèn một ngọn" là những đêm nhà mình thắp đèn dầu leo lét, me và 2 đứa ngồi giữa nhà tụng kinh mong bình an cho Ba trong những ngày Ba đi vắng xa... Con lại vẫn thuộc lòng bài kinh và không thể không viết ra đây...

Đại từ đại bi
thương xót chúng sanh
đại hỉ đại xả
cứu vớt muôn loài..

Những vần điệu gắn liền với tuổi thơ, và có thể là vì như thế mà tụi con biết mơ mộng, lãng mạn, và cũng biết lạc quan cho đến ngày hôm nay.

Chiều nay con gửi bài thơ "Sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng" cho một người bạn thân, người đang lao đao vì business gần như phá sản.. thì con mới biết những bài thơ của Ba có giá trị không chỉ là những bài thơ, mà còn giúp con kết nối với người khác, và biết đâu sẽ xoa dịu được cho một ai đó...

Con từng nhớ lần đầu tiên con cố gắng đánh máy bài thơ của Ba, rồi in ra, đi ép gỗ, có cái hình sóng vỗ mạn đời, cũng là quà sinh nhật cho ba, cách đây khoảng 10 năm... Hôm nay Minou làm lại chuyện này và con thấy sống lại những ngày tuổi nhỏ, đồng thời thấy mình đã lớn hơn rất nhiều...

Mong rằng Ba sẽ tiếp tục dành thời gian để viết, nếu Ba biết được những bài thơ của Ba có ý nghĩa với con như thế nào....


Sài gòn, tháng 10 năm 2008
Mimi - con gái lớn

Wednesday, October 1, 2008

Bài thơ hôm nay

Bài thơ tôi viết hôm nay
chỉ đáng vứt vào sọt rác
nếu sáng mai tình cờ đi qua cánh đồng
hoa tím chân em mắc cỡ
thơ không bằng nữa cọng rơm
những buổi chiều mùa đông
thơ không hong vàng sợi nắng
trên tóc người hoa bưởi rưng rưng


Vẫn biết sống là không ngoài niềm dối trá
người gặp nhau nhìn nhau
ôi những nụ cười đóng hộp
tôi vẫn bàng hoàng đôi mắt em thuỷ tinh
những sớm mai nắng vàng hơn lụa
tôi dắt xe đi làm
(vì đời là phải dắt xe đi làm)
a! vườn nhà ai đoá hường mới nở

tôi bèn quên chuyện mánh mung

Chiếc cầu bắc qua dòng nước xoáy
tôi vẫn di ngang qua nhà em
bài hát nào tôi không thể quên
ngồi bên bờ nước đục
con cá vàng sủi bọt mất tăm
em ra đi bỏ tôi làm du đảng
khi nhe răng khi ngoác miệng cười
xin cám ơn từng cái bĩu môi
tôi bắt tay cuộc đời hết sẩy


và khi đêm đã về
vui với bạn bè vài ly rượu cay
đi ngang một nhịp cầu nước xoáy
tôi vẫn biết
trên nền trời nghìn sao lấp lánh
có đôi mắt em đang nhìn tôi


Phan Như

Phố chim


Em đã xa xôi ngoài ấy
có còn nhớ phố nhiều chim
cây lá dễ quen như người
áo phơi hai đầu nắng đổ
mái nhà xúm xít thân quen


Em đã xa xôi ngoài ấy
có còn nhớ phố nhiều sông
thăm ai qua mấy dốc cầu
đang đi tưng bừng phố xá
tình cỡ ngõ vắng mênh mông


Làm sao mà em vội quên
thành phố rất nhiều trái tim
có đường ngọt tan giọng cười
trái cây lấn ra ngoài chợ
gọi nhau cần chi biết tên


Làm sao mà em vội quên
giận nhau chưa tàn que diêm
mưa tan không kịp tiếng cười
thành phố bừng cơn nắng hạ
em đành bỏ mộng sầu riêng


Phan Như

Hoá thân


Tôi như con bướm rừng điệp sắc
xác xơ giữa lá thu vàng
khép hờ đôi cánh nhạt
sống giữa đời mất mát
mà thèm một cuộc hoá thân


Thuyền không gian vượt quá nghìn trùng
tôi vẫn xa em chỉ một sợi tóc
có bao giờ để tay lên ngực
em đếm nhịp thời gian
để nói lời chân thật
máu một dòng đâu thắm nổi trăm năm


Tôi lại như con bướm ngàn
bỏ quên đôi cánh nhạt
khi mùa xuân trở về
bỗng lá rừng đổi sắc
sống giữa đời ngơ ngác
tôi đã thua cuộc trốn tìm


Phan Như
Métamorphose


Je ressemble à un papillon versicolore de la forêt
dépouillé au milieu des feuilles d’automne jaunies
les ailes délavées à demi fermées
ayant tant perdu au sein de la vie
d’une métamorphose j’ai tellement envie.

La barque s’éloigne à mille lieues
je suis loin de toi de l’intervalle d’un cheveu
as-tu jamais compté la mesure du temps
en mettant la main sur la poitrine
pour dire un mot de vérité
le sang est-il d’un rouge vif à l’éternité ?

Je ressemble encore à un papillon de la montagne
abandonnant ses ailes décolorées
Quand revient le printemps
les feuilles des forêt changent de couleur sur-le-champ
Désorienté, au sein de la vie
dans ce jeu de cache-cache j’ai vraiment perdu.

Traduit par THÂN TRỌNG SƠN

Billards


Em một mình giữa chốn xanh xao
nụ hôn chờ anh màu đỏ
hạnh phúc không đi bằng đường chim bay
nên ta lăn những vòng trăn trở
dù xa nhau chỉ là gang tay


Em bàng hoàng cuối góc tường rêu
anh loay hoay đường ngang ngõ tắt
chút ngập ngững lỡ hẹn mưa mau
xin bắt lấy phút xanh trời thoáng ngợp
anh lao nhanh đẹp cú thần sầu


Ta lăn đời bi ta lăn đời ta
cúi sát gom tình đừng để phôi pha
em có ruổi rong chân trời góc biển
anh vẫn theo tình đỏ mộng đêm qua


Ta lăn vòng nhớ ta lăn vòng quên
đuổi bắt chi hoài đời sao chưa yên
xin đặt tim ta một vòng sấp ngửa
dù sẽ tan tành một trận yêu em


Phan Như

Tuesday, September 30, 2008

Giã biệt tinh châu


Thôi xin chào sợi dây leo màu xanh
đã dịu dàng buộc lấy đời anh
tôi đâu dám ở chốn nào lâu quá
cánh chim hèn nhớ cội mong manh


Thôi xin chào đôi mắt màu rêu
đã ngậm ngùi xa dấu nhìn theo
tôi đâu dám phụ phàng chi mấy
nhưng ra đi là chuyện đã liều


Xin giã biệt tinh châu
một phố nhà thấp thoáng trời sao
mai kia ở tầng cao gác rộng
cũng xin trồng mấy cọng xanh rau


Xin xa dấu ngọt ngào
dù đi tìm có được chi đâu
mai kia dưới chân trời xa ngái
thương nhớ bạn bè năm tháng cùng nhau


Phan Như

Ve sầu



Mai kia tôi xa cuộc đời này
xin em đừng khóc
sá chi một cuộc tình
tôi là con dế mèn
chui lên từ lòng đất
uống tan từng giọt nước mắt
rồi lại quay về
không nói lời từ biệt
không có tôi ngàn lá vẫn xanh


Khi trở lại khu vườn năm xưa
xin em đừng đốt lá
hong chi xác lạnh rồi
tôi là con ve sầu
ra đi vội vã
xuân qua thì đến hạ
như đã hẹn muôn đời
bên cây đời mới trỗ
tôi lại về treo chiếc áo màu nâu


Em thổi bọt xà phòng
quả địa cầu ngũ sắc
chỉ là một cuộc chơi
bóng vỡ làm sao em khóc


Đưa tôi sợi chỉ hồng
buộc hai đầu địa cựcc
biết cõi nào hơn thiệt
quay tít mù ta chơi


Phan Như

Sen tịnh


Tôi cầm một cọng liên xanh
nhớ em bàn tay công chúa
đã dịu dàng gõ vào trái tim
cho đến khi máu ứa


Trên đầu đội ngọn lá xanh
nhớ em thịt da trinh nữ
hương bay mấy ngõ hoàng thành
lối về khúc khích tiếng chim


Có những con đường
dài hơn quá khứ
hương bay ngan ngát đời người
có những con đường
dài hơn quá khứ
đưa ta về lại bên trời


Tôi cầm một đoá liên xanh
ôi em bàn tay công chúa
đã hoá thành một cánh chim
màu trắng
ngan ngát bên hồ
trong một đêm thanh


Phan Như

Ném cuội lên mây




Ta ném hòn đá cuội vào con chim non
con chim non rớt xuống
ta ôm ta ghì ta yêu ta giận
đan một lồng son nhốt giấc mộng vàng
sáng ngày thức dậy
con chim non chết rồi chẳng chút kêu than


Ta ném thân ta vào giữa cuộc đời
cuộc đời rơi ảo mộng
ta trông ta chờ ta thương ta hận
xây một lâu đài mơ cuộc tỉnh say
mai kia nằm xuống
tia nắng hồng có viếng mộ tàn phai


Nếu đời cho thêm một lần đá cuội
ta sẽ ném vào giữa thinh không
đã bay đi xin đừng trở lại
có đáng gì một vài tiếng vang


Nếu em cho tôi trọn cả hình hài
tôi sẽ lao vào như mũi tên bay
cuốn theo em từng bầy chim nhỏ
dưới chân mây đá cuội tuyệt vời


Phan Như

Cùng với nước mây


Tuổi đời nào không có con sông
để thời gian xanh ngát một dòng
xa mười năm tôi chưa trở lại
vẫn thấy mình có một quê hương


Tuổi thơ nào không có mẹ cha
liếp tranh che cũng là mái nhà
dưới gậm thờ giấu con dễ trũi
để đêm nằm nghe gáy thiết tha


Tuổi xuân nào không có người yêu
để tháng ngày thêm chút hư hao
căn gác nhỏ bạn bè lui tới
một thiên đường còn lại chiêm bao


Tuổi đời nào mà không đắng cay
đi loanh quanh mơ lại chốn này
xin một lần giữa dòng Hương ngát
tắm trần truồng giỡn với nước mây


Phan Như

Nịnh vợ ca


Cuối cùng tôi chỉ có mình em
khi thắp mộng trên non
khi trôi dạt dưới dòng
tôi vẫn chạnh niềm riêng
xin trở về cùng em
dưới hiên đời rợp mát
em giăng hai đầu nắng nhạt
buộc một gót chân chim


Có khi vui cuộc rượu tàn khuya
uống cho càn khôn rớt rụng
biết tìm đâu lối về
em chong đèn một ngọn
soi sáng nữa đời tôi
dù cách biệt muôn trùng
dù đi bằng hai đầu gối
tôi cũng xin trở lại
bên người


Thôi tôi sẽ trở về
không hiểu vì sao tôi phải trở về
có một cái gì rất là đơn sơ
có một cái gì rất là nhỏ bé
một sợi tóc mai
một mùi hương đã cũ


Thôi tôi sẽ trở về
dù cách biệt muôn trùng
dù đi bằng hai đầu gối
tôi cũng về với em
ngồi lại...


Phan Như
Un chant flatteur pour son épouse


Enfin il ne me reste que toi seule
soit sur les montagnes rêvant
soit emporté par le courant
j’éprouve toujours des sentiments intimes
je demande à revenir avec toi
sous la véranda fraýche de la vie
tu déploies des filets de lumière aux deux bouts
pour attacher les pas d’oiseau


Parfois réjoui d’une soirée
j’ai bu à tel point de me souâler
je n’ai pas pu trouver le chemin de retour
tu maintenais la lampe allumée
lampe qui éclairait la moitié de ma vie
même si séparé à mille lieues de distance
même si à genoux je m’avance
je demande à revenir
auprès de toi.


C’en est assez, je reviendrai
sans comprendre pourquoi je dois revenir
il y a quelque chose de très simple
il y a quelque chose d’infime
un cheveu aux tempes
un parfum familier


C’en est assez, je reviendrai
même si de très loin séparé
même si je m’avance agenouillé
je reviendrai m’asseoir
à tes côtés.



Traduit par THÂN TRỌNG SƠN

Bỏ vợ đi tu



Mai kia xuống tóc tìm sơn khê
liếp cỏ một gian gió đi về
nhớ em niệm a di đà phật
vách núi nhìn trăng lạnh dưới khe

Ra đi đâu phải là chia ly
cởi dây ràng buộc trói cơn mê
có em trong cõi mười phương ấy
lối về vàng một bóng từ quy

Ra đi là tôi gặp mến thương
đã đành tri kỷ là tri âm
mai sau con cá vàng hoá xác
mỏ ngậm vành trăng nhịp tiếng ngâm

Ra đi đâu phải là chia tay
em độ giùm tôi một kiếp này
mai sau tóc để dài hơn kiếp
từ tạ cùng em một chuyến say


Phan Như

Monday, September 29, 2008

Nụ cười em bỏ quên



Ta gặp nhau như chuyện đời xưa
anh lỡ già mà em vẫn chưa thu
tình yêu như sợi tơ màu nắng
làm sao buộc lấy tà huy

Ta xa nhau như thú lạc bầy
anh một mình trọn kiếp mồ côi
thời gian ơi vàng chi sợi nắng
làm sao xanh lại một đời

Anh đi tìm em như đi tìm chim
dù đêm về còn một que diêm
đốt tâm can soi đời mất mát
vẫn thấy nụ cười em lỡ bỏ quên

Anh tìm em như ngậm ngãi tìm trầm
để đời ta không còn tiếc nuối
nếu cho anh thêm một lẩn rồ dại
anh sẽ ngậm ngùi ... cầm lấy tay em

Phan Như
Le sourire que tu as laissé


On s’est rencontré comme dans les contes de fées
j’ai déjà vieilli mais tu es en toute maturité
l’amour ressemble à un fil soyeux blanc
comment peut-il attacher le soleil couchant ?


On s’est séparé comme des bêtes égarées
je reste seul, poursuivant mes jours d’un isolé
ô temps, une fois les filets de lumière jaunis
comment peut-on rajeunir une vie ?


Comme on cherche un oiseau je t’ai cherchée
Avec la seule allumette restante, le soir rentré,
en tâchant d’ éclairer les pertes au fond du coeur
je vois encore le sourire que tu as laissé.


Je t’ai cherchée même avec des efforts vains
pour ne plus rien regretter dans la vie
si on me permettait encore un acte de folie
tout attendri,... je prendrais ta main.

Traduit par THÂN TRỌNG SƠN
The smile you’ve dropped


Like a fairy tale, our love begins :
I’m so old and you’re so young!
Love’s as tender as chain of silk;
How can it stop the setting sun ?


You’ve gone and I’ve lost my dream
I’ve dragged my life for lonely days
That are fading in yellow sunbeams.
How will my time be ever green?


Hunting for you hunting for birds
Coming back home, holding a match,
I lit up to see my loss :
And I catch the smill you’ve dropped!


Searching for you that drives me wild,
‘cause nothing compares to your smile.
I would’nt help holding your hands
If I were given another chance.


Translated by P.V.C.

Sonata




Có ai đi ngoài chân mây
nết chân loang màu sữa
đêm nay sao vỡ đầy trời
không gian như từng sợi nhỏ
và em
nghiêm trang trong vùng tưởng nhớ
mười ngón tay
gõ xuống trái tim
đau từng mỗi giọt đàn

Tôi đưa tay lỡ nhịp
làm sao bắt kịp
giữa hai chớp sao băng
ôi những ngón tay của thần linh
mở ra tận cùng sâu thẳm
dưới mỗi cuội đá xanh
âm thanh thổi vào sự sống
tôi ngồi trong bóng đêm
nghe tiếng cười đuổi nhau trên thuỷ tinh
giữa muồn nghìn pha lê sợi mỏng
bước thời gian
không dám động
sợ làm đau
ánh trăng

Phan Như

Wednesday, September 24, 2008

Con đường trước cổng trường Đồng Khánh


Em còn nhớ không
có con đường
kỷ niệm còn xanh dấu chân
mỗi viên gạch ô vuông
là một chuyện tình buồn

Hai vòm cây sao
khua đau hồn kỷ niệm
sao lại gọi cổng trường vôi tím
bọn tôi mấy đứa
lang thang những năm 60
nắng mưa không bỏ một ngày
đón giờ tan học
khi tiếng trống đã thay bằng tiếng chuông
gót chân khua nghìn cánh hạc

Ôi con đường áo trắng
giữa ngàn sao lấp lánh
biết đâu là mắt em

Thư anh viết hai năm
em xé một giờ như gió
khi bắt đầu biết chia xẻ đắng cay
bọn anh mỗi người mỗi ngã
con cáo chết ba năm
còn ngoảnh đầu thương nhớ
ôi con đường quá khứ
dài suốt một đời người
chiều nay
có ai đốt lửa bên trời
trong tôi hai hàng phượng đỏ
âm thầm tưởng niệm một cổng trường không còn vôi tím

Và em chân trời góc biển
đã dẹp nỗi nhớ quên?

Phan Như

Sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng


Mùa xuân dù không áo lụa
chân em nở rộ hoa vàng
ngày cho ta từng cọng nắng
dù đời hữu hạn
nào có can chi


Mùa thu đường chiều rụng lá
cầu phai mấy nhịp mù sương
trời bay tóc người lộng gió
dù đời cay đắng
nào có can chi

Nào có can chi đời hữu hạn
sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng
nào có can chi đời lận đận
giữa trái tim ta có nụ cười hồng

Xin cám ơn một ngày bình thường
guốc mộc đi về hè phố quen thân
xin cám ơn tay hồng những ngón
tia nắng ban đầu vỗ nhẹ thinh không

Phan Như

Tình ca của một quán cà phê


Cô bé khi không vào quán học bài
tôi pha cà phê thêm vào chút gió
nỗi nhọc nhằn vỗ nhẹ tình bay
em có nụ cười dễ thương chi lạ


Tôi mở nhạc vừa âm thanh thầm lặng
hẳn là em không ưa lắm disco
nên chân nhịp còn lơi ngoài xa vắng
chim trong vườn về đậu nhánh bơ vơ


Tôi đã lỡ hơn nữa đời phiêu lãng
em bơ vơ nghiêng nhánh sầu rơi
tôi không dám pha thêm nhiều cay đắng
có chi đâu mà năm tháng ngậm ngùi


Ngày tắt nắng chim bay về cuối phố
phố sẽ xanh thêm mấy dặm dài
tôi vẫn bán cà phê pha với gió
để ưu phiên vỗ nhẹ cánh tình bay


Phan Như
LA BALLADE D’UN CAFÉ


La fille est là, faisant son travail scolaire
Je fais une tasse mélangée d’un peu de vent
Qui soufflerait doucement mes peines en l’air
Tu es si mignonne avec ton sourire charmant.


La musique se fait entendre aux sons légers
Tu n’es sans doute pas amateur de disco
Dans le lointain résonnent tes pas égarés
Sur une branche solitaire perchent des oiseaux.


Bien des années durant j’errais en aventure
Tu restes toujours là, pleine d’une candeur pure,
Je n’oserais pas ajouter des gouttes amères
Que tes jeunes années ne s’attristent guère.


Le jour s’éteint – l’oiseau s’enfuit vers la ville
Sous tes pieds menus verdissent des rues tranquilles
Et moi, je vends toujours du café au vent
Que mes peines disparaissent en s’envolant.


Traduit par THÂN TRỌNG SƠN
THE BALLAD OF A CAFE



The girl has come … not for coffee
I’ll make a cup with some breeze
To blow away all my hardship
‘ cause your smile ‘s shining on me.


I’ll play a song with gentle sounds
You seem not keen on disco though
Your feet rhythm with distant notes
Like birds singing on the lonely bough.


My half-way life has gone astray
Never will you be on my way
I dare not mix my heart with bitter drops
That may blacken your fine days.


The night has come – the bird has flown
Along the green green grass of town
I keep selling coffee-with-wind
To blow away my ups-and-downs.


Translated by P.V.C.

Tiễn em ODP


Sài Gòn tháng bảy đã vào thu
em ra đi khăn gói sương mù
giới hạn phi trường anh đứng lại
em đã thành thoáng biệt thiên thu


Chẳng là em đi ODP
một dòng người đứng giữa cơn mê
anh trở lại bờ tre xanh ngát
nơi em về ảo mộng sao khuê


Em ra đi trên chiếc Boeing
đường em bay muốn rẽ vòng quanh
chợp động hồn anh trời dông bão
em ra đi mộng vỡ tan tành


Loa gọi echo giờ vĩnh biệt
em xếp hàng trên bục lưu vong
buổi chia ly không nắng vàng lụa áo
dép nhựa, quần jean bó sát tâm hồn


Anh trở lại hàng me lất phất
qua Duy Tân nhớ gót lộng trời chiều
anh đứng ngó vô sân trường đại học
nghe trong hồn ngày tháng xanh rêu


Phan Như

Tuesday, September 23, 2008

Có chi đâu ngoài niềm chân thật


Đời không chi bằng có bạn bè
những buổi chiều giấc mơ tan vỡ
chuyện trên mây khói thuốc vòng quanh
đêm thời gian kết thành nỗi nhớ
tôi xin tặng người có đôi mắt xanh


Có chi cay bằng ly rượu tàn
trời đã nghiêng đêm về chếnh choáng
đường đi dọc hay đường đi ngang
lỡ sẩy chân nằm hè phố vắng
sáng mai nhìn đời đẹp quá tinh sương


Khi yêu em tôi yêu cả trần gian
con chim tha cọng rác lên ngàn
rừng thì thầm trăm con suối nhỏ
cũng không bằng em một tiếng than

Khi thương nhau xin người thật lòng
cạn ly đời ta đập vỡ hư không
có chi đâu ngoài niềm chân thật
và mắt em xanh biếc vô cùng


Phan Như

Guốc vông


Ước chi đời anh là đôi guốc vông
nằm dưới chân em
qua đường gập gếnh
hỏi thăm từng bầy đá vỡ
cõng tình trên lưng đâu còn e sợ
dù lối đi về cỏ ướt dốc sương
em có mỏi chân
quán dừng góc phố
trời đẹp hôm nay bỏ học cũng đành


Ước chi lòng anh là quai guốc xinh
buộc ngón chân em
bay bỗng tuyệt trần
loài người đang làm nghìn bom có cánh
ta sẽ đua đời bằng đôi guốc mộng
đi gọi từng nhà
mở cửa trái tim


Và anh sẽ đưa em đi khắp mọi miền
xin cho trẻ con từng đôi guốc mộc
lột da làm giày thú rừng đau xót
khi ngón chân hồng
không còn bó chặt
em sẽ nghe đời vỗ nhẹ cánh chim.


Phan Như

Nón


Em đan những ngón tay màu xanh
gọi mùa thu về bên dốc núi
khi ta lăn tháng ngày gió bụi
gặp em bỗng nhớ quê nhà


Em đan những vần thơ tím ngát
gọi nắng xuân về bên phố xưa
khi ta nữa đời hương khói nhạt
gặp người lại nhớ rừng xưa


Tôi không mua cây lá trên ngàn
tôi đâu bán bài thơ phố tím
tôi chỉ là chàng xe thồ chở nón
đem rừng thăm lại phố xưa


Tôi xin đan một vòng tay ngàn xanh
để em che nụ cười xa vắng
đời đi qua một ngày gió động
quai tình tôi buộc nắng mưa.


Phan Như

Monday, September 22, 2008

Tình yêu của một cây lúa


Ta như bông lúa thì con gái
thương đời nên ngậm sữa tìm nhau
yêu em có nụ cười thơ dại
tay gạt mồ hôi trên má nâu


Ta như cây lúa mùa chiêm mới
thương đời nên trĩu hạt tìm nhau
trách em sao gánh tình quá vội
ta ở hai đầu nặng lắm đâu


Ta ở trên đồng những ngày nhớ mong
chiều qua bếp người vui ngọn lửa hồng
ra đi mầm xanh về dòng máu đỏ
vì qua yêu người nên ta thành cơm


Ta về một ngày ta còn bao năm
đời tiếc chi mà không cho nhau luôn
còn cọng rơm vàng ta xin gửi lại
sợ tình đau lưng lót mộng em nằm...
Phan Như

Chiếc bóng màu xanh


Nhà em xa cuối ngõ hoàng thành
chưa thu nắng vàng e đã nhạt
trong vườn cây hát ngỡ hoàng anh
nghe như nghìn con chim đứng hót


Theo em trên một chiếc xe tàng
nắng mưa xem đời thôi cũng mặc
ta đi tìm ai
gặp gỡ mà chi
gặp nhau chi cho đời lận đận
em chỉ là chiếc bóng màu xanh
có hay không can chi đời anh
ta vẫn đứng giữa đường ngơ ngác
quán rượu hoàng hôn
uống một mình...
Phan Như

Năm năm mắt vẫn xanh màu biếc


Một chiều tôi vội vã qua sông
thấy em hiển hiện giữa vô cùng
áo ni mấy bận theo vào hạ
nắng vàng còn gợn thoáng lưng ong


Cơm áo tôi lăn đời mỏi mệt
đâu dám mơ chi chuyện tao phùng
năm năm mắt vẫn xanh màu biếc
nhát chém còn đau thấu tận lưng


Sân am mấy độ hoa đào rụng
chổi thiền em vội quét thu không
hồ điệp có xoè đôi cánh mộng
hiên lan em xua hết hương nồng


Kinh thư có ấm bàn tay ngọc
dốc núi xin đừng đau gót chân
tôi sống dù muôn nghìn chua xót
vẫn một phương trời Quan Thế Âm...
Phan Như

Sóng vỗ mạn đời


Biển xanh như người tình
ta nằm cùng bãi cát
thư em không gửi được
đành xếp giấy làm thuyền
sợ gió đưa mù tít
ta buộc sợi tình xanh


Em xanh xao cuối chân trời
có thấy thuyền anh thả mộng
nhớ ngày xưa xếp tờ giấy trắng
ta thả thuyền ra khơi
anh lạy trời mưa xuống
cho sóng vỗ mạn đời


Ta nằm ngó con thuyền lui tới
sợi tình chùng rồi sợi tình căng
thuyền bằng giấy đâu cần bánh lái
quả đất tròn ta cũng đi quanh


Ta nằm ngó dã tràng xe cát
cũng xong rồi một kiếp loay hoay
ta xếp giấy thả thuyền ngơ ngác
nghe trong ta tan vỡ một ngày...
Phan Như
Les vagues frappent le flanc de la vie


La mer est bleue comme une amante
je m’allonge avec la plage mouvante
cette lettre, ne pouvant pas te l’envoyer
en forme d’une barque je vais la plier
de peur qu’elle soit emportée par le vent
à un fil d’amour bleu je la fais attacher.


Tu pâlis au bout de l’horizon
vois-tu ma barque lâcher des rêves
jadis. t’en souviens-tu, on a mis une barque
de papier blanc couler vers le large
j’implore le Ciel, qu’il fasse tomber la pluie
que les vagues frappent le flanc de la vie.


Couché, je regarde la barque naviguer
tantôt lâche, tantôt tendu est le fil d’amour
sans gouvernail- elle est faite de papier
la terre est ronde, j’en ferai le tour.


Je regarde les crabes de sable faire des trous
c’est de la peine perdue, la mer détruit tout
indécis, je fais couler les barques de papier
et j’entends en moi briser une journée.


Traduit par THÂN TRỌNG SƠN

Tôi đi qua nhà em bằng đôi cà khêu


Tôi đi qua nhà em
bằng đôi cà khêu
trẻ con vỗ tay cười
người lớn bĩu môi
và em thì cúi mặt


tôi đi qua vẫn lòng chợt mát
bởi vì cửa sổ xanh rêu
có loài hoa tím leo
áo tôi rách vai
nào ngỡ vỗ cánh tình
con bướm vội bay theo


Tôi đi qua đời tôi
bằng một cái tên
khi quay gót trở về
mộ bia nào yên
đá còn mỏi mệt

ai gọi tôi giữa đời tha thiết
tôi chỉ là một cái tên
trên môi người yêu ghét
xin cho tôi thịt da còn ấm tay người
tôi sẽ nói yêu em


Nên xin ngồi lại gần
ngọn cỏ hèn xanh lòng sỏi đá
trong kiếp sống bình thường
vẫn có niềm cao cả
em có nghe triền cao thác đổ
âm thầm giọt lệ ngàn xanh

Nên chi xin xoá sổ đời
quay trở về quê nhà chốn cũ
ta bày lại cuộc chơi
như một thời trẻ dại
ván ăn thua đâu cần mặc cả
tan cuộc rồi ta xoá dấu chân đi!
Phan Như
* Hình "cà khêu" được chụp vào dịp Huế Festival 2008.
Je passe devant ta maison sur des échasses


Je passe devant ta maison
sur des échasses
les enfants battent les mains en riant
les adultes font la moue
et toi, tu baisses le front
je passe encore, coeur rafraichi
car à une fenêtre aux mousses vertes
grimpe une fleur violette
mon habit se déchire à l’épaule
sans voir, de ses ailes d’amour,
un papillon qui s’envole.

Je passe à travers ma vie
avec une appellation
à mon retour
les tombes ne reposent pas en paix
les pierres encore fatiguées

qui m’appelle si tendrement en vie
je ne suis qu’un nom
sur les lèvres de ceux qui m’aiment ou me détestent
prière de me donner un corps attiédi de tes mains
je dirai que je t’aime

je prie donc de m’asseoir près
une herbe humble verdit l’allée de gravier
dans une existence ordinaire
luit toujours une grandeur
entends-tu des chutes d’eau gronder
et des larmes en silence écouler ?

Traduit par THÂN TRỌNG SƠN