Đọc “thơ Phan Như”

Tôi đón nhận “Thơ Phan Như” như đón nhận một người bạn cũ, xa nhau đã nhiều năm, bây giờ có nhân duyên được gặp mặt.

            Điều thứ nhất tôi để ý ở “Thơ Phan Như” là ở đây tác giả không ghi tập thơ trước của mình. Không biết vì vô tình quên hay cố ý quên. Nếu cố ý quên thì càng tốt. Tôi vẫn nghĩ từ bỏ tác phẩm quá khứ của mình là dấu hiệu mũi tên hồng ”trực chỉ” đến những cái chưa biết được trước của đời mình đang sống. Sống, là làm thơ. Chúng ta đang sống trong thời kỳ lạm phát: lạm phát đủ thứ..., lạm phát thơ, lạm phát Thiền... Chúng ta thấy có lạm phát vì chúng ta thấy có Thi sĩ và Thơ. Thi sĩ làm ra thơ. Hay là, thơ làm ra thi sĩ? Cứ loay hoay mãi với những câu hỏi vu vơ như vậy, thì rồi  chẳng ra  cái gì với cái gì nữa”.

“Thơ Phan Như” được làm thành một khối.Sắc nét. Nói thẳng. Cô đọng. Điểm một nụ cười rất nhẹ, thơ Phan Như còn là tấm lòng trắc ẩn, và xót thương những bất cập của kiếp người, những yếu đuối của nhân sinh.

            Lời của Thơ Phan Như là lời kinh Đại Thừa.

           

Phan Như với:

                                   Giữa muôn kinh nghìn luận

                                    Tìm mãi một con sào

                                    Xô giòng vượt sóng   

                                    Chỉ là xô nguyệt tìm trăng.

           

Cái quý ở”Thơ Phan Như”, tác giả vẫn là người”ngồi xem mộng”(trang 23). Mà đã là kẻ ngồi xem mộng thì không phải một lần mà nhiều lần thấy hoàn cảnh giới hạn của kiếp người:

                                   

Con cáo lột da ...phơi mộng

                                    Còn lưa ngón tay xương trắng

                                    Chỉ Bắc tìm Nam. (trang 23)

           

Nói là ”tìm”_mà thật ra không tìm. Chúng ta xuống với thế gian,tìm cho ra một người Bạn đã khó, tìm được một câu thơ hay càng khó hơn. Tôi”hoảng sợ”khi thấy một người đã chiêm nghiệm cái tình cảnh:

                                   

Lơ ngơ ngồi bên sông nước

                                    Hỏi rằng có một chiếc đò ngang. (trang 41)

Vậy mà vẫn còn nói và nhắc tới “Ân Sư”:

                                   

Con đã cầu xin

                                    Sức mạnh nghìn cân

                                    Cho một lần vượt thoát.  (trang 5)

           

Ân Sư là ai?

           Vượt thoát cái gì?

           

Và rất thành thật,tôi cũng rất vui mừng khi thấy Phan Như kết thúc”Ân Sư” bằng một câu thân thuộc, đơn giản:

                                   

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phât!  (trang 6)

           

Ở trên tôi có nói “Thơ Phan Như” là lời kinh. Quả thật có như vậy.Chỉ đọc hai câu viết trong ngoặc đơn:

           

                                    ( Mẹ bế qua sông thời thơ dại

                                    Bây chừ sông vẫn thấy như xưa. ) (trang 39)

Là có thể thấy được tất cả cái tinh tuý của toàn thể bộ Kinh Liễu Nghĩa Mật Nhân Thủ Lăng Nghiêm vậy.

           

Tôi yêu những câu thơ tầm cỡ như:

                                   

Lo gì mắt nhậm,ngại gì hoa không

                                    Giựt mình tai nghe tiếng gọi vô cùng.  (trang 19)

           

Sân,Si có chi đáng sợ đâu!

           Đáng sợ nhất là những thứ. : tự cho mình là thánh nhân,hiền triết...

            Càng đáng sợ hơn là những kẻ ngỡ rằng mình đạt tình đạt lý,đốn ngộ.

                                   

Thôi mặc ai người có đôi mắt tỏ

                                    Riêng tôi tìm Em trên đoá hoa Không.  (trang 18)

           

Chữ Em viết hoa đi kèm chữ”Không” mầu nhiệm.

        

Cần lưu ý sự chi chút và tình yêu của Phan Như dành cho thế giới tam thiên đại thiên này.

           

“Thơ Phan Như” có những câu rất đẹp.Chẳng hạn như câu:

                                   

Kinh thư có ấm bàn tay ngọc

                                    Dốc núi xin đừng đau gót chân

                                    Tôi sống dù muôn nghìn chua xót

                                    Vẫn một phương trời Quan Thế Âm.  (trang 21)

           

Cũng là kẻ tri âm, tình tri kỷ với người xưa ”Vọng mỹ nhân hề thiên nhất phương”(Tô Đông Pha) đó thôi.

           

Đọc Thơ Phan Như, tôi rất hạnh phúc. Lý do: tôi bắt gặp được những câu thơ hay nhất của thời đại chúng ta đương sống. Chẳng hạn như câu:

                                    

                                    Chưa múa nổi Mai Hoa quyền

                                    Học đòi luận kiếm Hoa Sơn. (trang 29)

Hay:                           

                                   

Thêm một chút heo may

                                    Thêm một ít nắng vàng

                                    Nấu bát canh Mùa Thu

                                    Mẹ ơi

                                    Đắng!  (trang 16)

Thơ không có chữ. Thiền không có câu.

           

Viết như thế này là rườm lời đối với tác giả rồi.Cũng là làm cái việc mới đầu xem ra rất lẩm cẩm nhưlà”xúc tuyết đổ xuống giếng” hay là”khen ông Nghè tốt áo” mà thôi. Có chăng, sự thành tâm cứu vớt tình cảnh đó. Phải chăng, cũng vì Phan Như và tôi đều đã đến cái lúc cúi đầu trông xuống đất đều thấy mình không còn trẻ!

                                                                        Huế, 26-2-2014

                                                            Tường Phong Nguyễn Đình Niên

Cỏ Hoa Nghiêm

Xin ngồi xuống đây

Xanh cùng cỏ dại

Nghe bầy đá cuội lao xao

Ai biết mà biết ai?

Rằng hoa lá không bao giờ buồn

Khi đưa tay vò nát

Tỉ tê một dòng nhựa chảy

Với người là rơi dấu lệ

Với lá hoa chỉ là rơi

Không.

Xin mở vòng tay

Thật thà như mặt đất

Sớm nắng hay chiều mưa

Không bao giờ cuối mặt

Hạnh phúc cũng như nỗi buồn

Cũng thấm sâu tận cùng đất

Dung.

Mai kia lên chùa làm chú tiểu

Mặc áo màu thổ hoàng

Gánh nước cheo leo đầu ghềnh

Lối về làm rơi tíêng kinh
Tí tách

Hạt sương trên đầu ngọn

Cỏ hoa

Nghiêm.

                                                                        

Phan Như
Tháng Năm, 2012

Ngoại ơi, đừng sợ!

“Bi ơi, đừng sợ!” là tên một cuốn phim Việt Nam, nó thực sự gây ấn tượng bởi nhan đề có tên của Bi... Chẳng là từ lúc sinh ra cho tới khi 4 tuổi, ba mẹ và ông bà ngoại có khi đã rất gian nan, vì suốt trong thời gian đó, cu Bi bịnh hoạn triền miên, nhất là bịnh đường hô hấp hay còn gọi là viêm mũi dị ứng. Những ngày ở Phan đăng Lưu – Quận Phú Nhuận, Bi khò khè cả đêm khiến ba mẹ và ông hay bà ngoại thức suốt đêm. Lạy trời đến 5 tuổi qua khỏi”đốt” thì Cu Bi cũng tạm ổn. Tuy nhiên, Bi có một tính cách là vô tư, thản nhiên và chịu đựng trước mọi khó khăn.

Nhớ lần đem Bi vào Trung tâm xét nghiệm Medic chụp CT vòm họng (theo đề nghị của Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc), ông ngoại và mẹ hoảng hốt khi chuyên viên tiêm thuốc và đẩy xe đưa Bi một mình vào phòng cách ly để scanning, hoàn toàn cách biệt với bên ngoài. Bi ngoảnh lại nhìn với ánh mắt: ”Mẹ và ông ngoại ơi, đừng sợ.’’ Có lần về thăm Tết ở Huế, ông ngoại dẫn Bi vào chơi công viên. Cầm vé trên tay nhưng ông ngoại ngần ngừ không muốn Bi chơi trò đu quay “merry go round”quá nguy hiểm. Bi đã leo lên ghế, cài dây an toàn, nhìn ông ngoại và nói: ”Con không can chi đâu, ông ngoại đừng sợ!”

Ở với Bi vài ngày, đối với bà ngoại là vài tuần, phải ngậm ngùi chia tay để về Huế. Sợ rằng Bi sẽ buồn và hụt hẫng. Nhưng không. Bi chịu quen rồi với những ”cuộc chia tay màu xanh” đầy hy vọng. Nhờ đó mà ba mẹ thường xuyên yên tâm đi công tác xa nhà. Người buồn chia tay không phải là Bi mà là ông bà ngoại!

Bi đọc được bản tính ông ngoại là hay lo lắng và sợ hãi. Tính cách đó làm người được quan tâm cảm thấy bị áp lực. Cũng một phần vì khách quan. Đến giờ taxi đến đưa ra sân bay nhưng chưa thấy đến, mẹ của Bi tỉnh bơ coi như “no problem”,còn ông Ngoại loay hoay như gà mắc đẻ. Có lần bà Trung và chi Bé Em chở Bi đi chơi lâu về bị ông ngoai chửi cho một trận tơi bời “Tụi bây chở cháu tau đi mô mà vô hậu rứa?” Bà ngoại thì hay ”phiêu linh tịnh độ” lang thang đồ bành hay chợ trời mà không nhắn tin về nhà khiến ông ngoại lo sốt vó! Và đã hơn 2 lần bà ngoại gặp road accidents chứ không phải chơi! Cũng vì như rứa mà Dì Minou trách ông ngoại làm Dì Minou và bà ngoại mất tình độc lập tự chủ khi đi ra ngoài! Bởi vì ông ngoại cứ ”săn săn” con tim ngục tù!

Có lẽ ông ngoại mắc phải hội chứng sợ hãi. Căn bịnh này có nguồn gốc sâu xa? Sư phụ của ông ngoại nói rằng từ kiếp nào đó, ông ngoại bị săn đuổi và bị cướp đoạt tài sản mà hậu quả bây giờ vẫn còn lại trong tâm thức. Cái di chứng này có thể truyền một phần cho con gái là dì Nou, nhưng mẹ Mimi thì không… và cu Bi thừa hưởng cái tính ”không sợ hãi của mẹ’, thiệt là may cho Bi và tội nghiệp cho Mindy?

Ngược lại, nhờ có thiền định và học hỏi Phật pháp, ông ngoại lại ít sợ cái đáng sợ là bịnh tật, và nhất là không sợ cái chết. Nhiều đêm ngồi thiền, ông ngoại “quán” (suy tưởng có hình ảnh) và sau buổi “công phu” là phải hồi hướng (directing to), tức là chuyển hướng cầu nguyện về các địa chỉ nào mà mình tác ý. Ông ngoại thường định tâm hướng tới con đường vào PMH, đến Parkview, lên tầng 3 qua đường cửa sổ (vì thang máy thường cản sóng từ) để đến gần với Cu Bi. Nếu quán kiên trì và liên tục, sau này ông ngoại sẽ đến với Bi bất cứ lúc nào nếu muốn. Rất tiếc là ông ngoại chưa biết đường đến với Mindy. Có lẽ phải đi Mỹ một chuyến mới có thể hồi hướng đúng người đúng chổ.

Và như thế, nếu thành công, việc hồi hướng tới một nơi nào đó là rất có thể. Vì vậy khi đứa cháu ngoại nào gặp trở ngại bất cứ chuyện gì, nếu không trực tiếp ở gần , ông ngoại sẽ tự lực thiền định và nguyện cầu tha lực để được tiếp cận và giúp đỡ. Đây không phải là chuyện hoang đường. Đến lúc đó thì có thể nói thầm: ”Bi ơi, có ông ngoại đây, đừng sợ!”

Ông Ngoại Đi Học

Hình Ông Ngoại và Anh Bi – chụp cách đây đã 10 năm

Đây là lá thư của ông ngoại viết cho Anh Bi, Cody và Mindy kể chuyện ngày xưa ông ngoại đi học, nhân dịp ông ngoại nghe bà ngoại than thở về chuyện Mindy khó đi học mấy bữa nay.

Ông Ngoại Đi Học

Ông Ngoại sinh năm 1944, ngày tháng nào không ai nhớ chính xác, nhưng vào ngày sinh thì quân Đồng Minh dội bom, nên bà cố bỏ vào đôi quang gióng và gánh chạy đi tản cư, vì vậy ông ngoại có cái tên rất thông tục và dễ nhớ. (Sau này khi làm đơn thi vào lớp Đệ Thất tức lớp 6 bây giờ, ông Kế đề nghị đổi tên Châu, nhưng ông ngoại không hiểu vì sao không chịu?). Con nhà ngèo, cha đi kháng chiến, mẹ tần tảo mua bán suốt ngày ở chợ Đông Ba, chị hai lấy chồng sớm, anh ba đi lính, nên ông ngoại gần như thất học. Đến năm 1950, ông ngoại được dẫn đến lớp học từ thiện (không đóng học phí) ở cuối xóm, do cô Ái con gái cụ Đô dạy. Đó là một căn nhà vườn cổ kính có rất nhiều cây trái (bây giờ là nhà Huế học Phan Thuận An), và một cái hồ rộng mênh mông.

Ngày nào trước khi bà cố gọi dậy đi học cũng khóc, và lấy đủ lý do để trốn học. Mặc dù trốn học chỉ để về nhà chun qua liếp cửa vào ngồi thu lu đợi giờ bà cố ngoại (mẹ của bà cố) gọi ăn cơm. Hồi đó nhà tranh vách đất, cửa chính là một liếp tre lợp tranh, khi khép lại chỉ cần hạ xuống và không cài then, vì nhà nghèo không có gì để mất. Vì vậy mỗi lần trốn học chỉ cần chạy về, chống cửa lên vào ngồi một mình và sợ ma gần chết! Hồi đó không có hàng quà và trò chơi như bây giờ.

Sau thời gian học bữa đực bữa cái như rứa, ông ngoại được cho vào học lớp 1 trường tiểu học Gia Hội (gần cạnh nhà). Ông ngoại học rất chăm chỉ và rất giỏi, nổi tiếng khắp trường, đặc biệt môn Văn và môn Toán. Trong lớp có người bạn học tên là Vui, mà sau này thường gọi là Vui Điên, một nhân vật nổi tiếng ở Huế. Anh ấy thường chạy trên vài cầu Trường Tiền không bị ngã khiến thiên hạ thất kinh.

Xong tiểu học, ông ngoại thi vao đệ thất (lớp 6) đậu điểm cao được thưởng một chiếc xe đạp, và chỉ trong 1 tuần làm mất chiếc xe, phải trốn nhà người bạn một ngày không dám về... Ở trung học cơ sở, ông ngoại liên tục xếp hạng nhất 4 năm liền, nổi tiếng là một học sinh thông minh tại trường Hàm Nghi trong Thành Nội. Khi qua Quốc Học, ông ngoại chọn ban C (văn học,ngoại ngữ,triết học...) và vẫn là người đứng đầu lớp. Cuối năm lớp12 được chọn bình bầu phần thưởng danh dự toàn trường (trong lúc đó bác Nguyễn Thiện Tống chỉ được phần thưởng Đạo Đức, mà bây giờ bác là Giáo Sư Tiến Sĩ!). Tuy nhiên, ông ngoại chỉ được phần thưởng danh dự liên lớp 12, vì lý do ban B (Toán Lý Hoá) mới được chọn.

Lên Đại Học thì ông ngoại bắt đầu sa sút việc học vì ông ngoại gặp bà ngoại ! Lúc đó bà ngoại không phải là người đẹp chim sa cá lặn, nhưng có một nét gì đó khiến ông ngoại “sa”vào như con chim sa vào bẫy!

Người ta thường hỏi: vì sao ông ngoại học giỏi. Chỉ có một cách trả lời: Vì có tố chất thông minh. Vậy tố chất đó có mất đi không? Không mất. Bằng cớ là Mimi và Minou vẫn thông minh và con của Mimi Minou cũng rất thông minh. Tuy nhiên, tố chất thông minh đó cần phải bảo vệ, bồi dưỡng và phát huy. Còn nếu ỷ lại, buông trôi thì không ăn thua gì với thiên hạ trong cuộc sống hiện tại.

Bất cứ việc gì cũng cần có va chạm thử thách. Càng thử thách thì càng được tôi luyện. Ban đầu nếu có một vài trở ngại nào đó, hãy xem chúng là may hơn là không may. Cuộc đời còn rất dài phía trước, mà sẽ không mấy khi bằng phẳng. Mình có may mắn hơn người khác rất nhiều, và mình thừa hưởng tố chất như là di sản cha mẹ để lại, thì lo gì những ups and downs của cuộc đời?

Trên đây là chuyện thuở thiếu thời ông ngoại kể cho mấy đứa cháu ở gần và xa. Cũng chỉ là chuyện vui mà thôi!

N g ũ s ắ c H u ế

Xanh đỏ tím vàng
Giấy mằu năm sắc Thanh Tiên
Mẹ gói tháng gói ngày gói bánh phơi đông
Sân nhà chia ô nắng nhạt
Ở bên trời đã nghe mùi lúa nếp
Bôn ba chi con cũng về thăm
Tết

Đông Tây Nam Bắc
Đi đâu cũng một chân trời
Tìm chi tìm chi... ai biết?
Có khi lêu bêu mưa gió xứ người
Tôi thấy thằng tôi rớt bóng vĩa hè
Cúi mình đưa tay mà không muốn
Nhặt

Bình xanh chén đỏ
Vui đâu cụng đó leng keng
Ừ thì cho hết nỗi buồnNỗi buồn có đâu mà uống hết?
Chỉ có đêm về ngồi nhìn ngó thân-tâm, chao ôi
Mệt

Xuân Hạ Thu Đông
Rồi đã đến lúc xách dép trở về
Chân trần đất bết
Đầu ngõ đã gọi thầm
Xanh đỏ tím vàng
Hiên nhà đâu rồi giấy hoa ngũ sắc
Mẹ ơi
Không mẹ ai làm bánh in cúng
Phật?

Lập đông 2011
Phan Như

Bến Đò Ca Cút

Lang thang hơn nửa vòng trái đất
về đây chỉ còn xa một dãi
chim bay
quê nhà bên tê khói rơm heo hút
sông ơi sông
thôi đừng mênh mang
đò ơi đò
trôi chi biền biệt
đưa tay vẫy gọi muôn trùng
Ca cút ơi ca cút.

Mạ ơi quang gánh nhọc nhằn
chợ tan phố chiều quảy về bến cộ
chuyến đò cuối ngày
con cá cũng vui mừng
quãy đuôi sóng vỗ.

Ngày tiễn con đi
lau trắng bên sông dài mấy dặm
con ngỡ tóc mẹ trắng xoá chân trời
ở xa xôi
nhìn trang thư màu trắng
con ngỡ ngàng không dám viết Mạ ơi
khi quê nhà miên man bão lụt
không biết ra răng rồi?

Con đã về đây
không bến không bờ
vẫy tay gọi đò
ca cút ơi ca cút!

Huế ,tháng 3-2011
Phan Như

Hà Thị Cỏ Tranh

Thời gian là giữa chừng thập niên sáu mươi. Không gian là kinh thành Huế cuối hè đang mùa nhãn lồng sum suê trái chín. Giữa phố xá đông người trên con đường Ngã Giữa, nhưng tôi vẫn bàng hoàng khi chợt thấy bóng áo trắng vải quyến, vải của tuổi học trò. Níu tay T.T.Mẫn, ông bạn lúc nào cũng ngơ ngơ ngác ngác, sẳn lòng đi theo tôi đến tận chân trời góc biển dù không bao giờ biết đi để làm gì và đi về đâu.

Chao ơi, đôi mắt màu hạt dẻ và dáng nghiêng của con hạc trắng lạc bầy. Người ấy không đi một mình. Cùng đi với nàng có thể là một người chị hay bà cô. Vào chợ. Qua phố. Lên dốc cầu đứng nhìn mông lung. Chúng tôi cứ lẽo đẽo đằng sau. Người chị (hay bà cô) tỏ vẻ khó chịu. Trừng mắt. Bặm môi. Có lẽ biết bọn tôi đi theo không phải vì bà. Mặc kệ! ... Thỉnh thoảng đang đi người ấy quay lưng, ban phát cho một chút lấp lánh của nụ cười .Có lẽ nàng tức cười vì có hai thằng điên khi không bám theo sát gót. Hay vì đôi guốc gông lẹc xẹc của tôi? (Thưa các bạn, tuổi học trò những năm sáu mươi hoặc đi dép cao su hoặc guốc vông, thuộc cái thời áp chót “Tuấn chàng trai nước Việt”, rất tiết kiệm và rất bảo vệ môi trường!)

Khi chiều đã ngiêng và nắng đã phai. Khi phố tím đã nhạt nhoà. Hai người. Ồ không, chỉ mình nàng và mình tôi (mặc dù nàng vẫn đi bên bà cô và tôi vẫn đi bên ông bạn) trong buổi chiều hôm ấy, bước xuống bến xe buýt dốc cầu Gia Hội. Nàng sẽ đi xe nào đây? Xe số 3 là về Bến Ngự. Số 8 là Kim Long. Số 13 là An Lăng. Số 14 là Tây Lộc. Ô hay,hai người đã bước lên xe số 9: Thuận An.

Nhưng làm sao đây? Hai đứa tôi chỉ có chiếc xe đạp cà tàng đang nằm trước nhà sách Gia Long. Tụi tôi cũng không có một trự nào để đi xe đò. Nhanh như chớp, tôi sẽ đèo Mẫn về nhà của hắn trước bến Toà Khâm và cũng là bến đỗ đầu tiên của chuyến xe Thuận An. May quá, chúng tôi vừa đến thì chiếc xe cũng vừa đỗ để đón khách. Thấy hai mặt mo tụi tôi như vừa chui từ lòng đất lên, nàng khúc khích cười trong khi bà cô nhăn mày khó chịu. Xe lại chuyển bánh. Người bạn của tôi có lẽ không chịu nỗi “đường xa chi ngái”,vả lại hắn chúa sợ bà già không dám về trễ bữa cơm. Cứ mỗi lần đi học về là bà bắt hắn nhăn mặt nhăn mũi uống một hơi ly sữa đặc có đường. Bù lại mỗi ngày hắn xơi vài ba ly cà phê đen đắng ngắt!

Tôi trả xe đạp cho hắn, và tất nhiên là phải chạy bộ theo chiếc xe buýt. Đến bây chừ mình vẫn chưa hiểu vì sao có thể chạy bộ bằng đôi guốc vông? Cũng may xe buýt hồi đó chạy chậm từng quãng để trả và đón khách lên xuống nên tôi có thời gian để đứng thở dốc. Còn nàng thì cứ cười khúc khích (ai nỡ cười chi khi thấy người ta chạy ”xăng mét” đằng sau xe đò khi trăng đã tà nguyệt đã tận!)

Còn bao nhiêu bến đỗ thì dừng lại nhà nàng? Không biết. Mà cần chi biết! Chỉ mong ngày đừng phai và đêm đừng nhạt. Toà Khâm. Đập Đá. Vĩ dạ... Đôi guốc bắt đầu làm tội làm tình khiến đôi bàn chân của tôi khập kha khập khiểng. Tôi cúi xuống liệng quách vào bụi cỏ ven đường. Ôi chân trần mát lạnh, mặc dù đường về Thuận An lúc đó đầy sỏi đá... Quá chợ Vĩ Dạ. Và xe đã ngừng. Hai người bước xuống. Thiếu chút nữa tôi đâm sầm vào bững xe. Và lại nghe tiếng cười khúc khích. Và có lẽ đây là âm thanh ngọt ngào nhất trong cõi trần ai mà tôi đã được nghe!

Đó là một khu vườn sâu hun hút. Tôi đứng nhìn theo ngậm ngùi. Nàng quay lại nhìn tôi một phát. Trời ơi! Bà cô trời đánh kéo vội tay nàng. Đôi mắt hạt dẻ khuất sau đám cỏ tranh còn lấp lánh đến tận giấc mơ của tôi bây giờ...

Kể từ buổi chiều hôm đó, ngày hai buổi sau giờ tan học tôi tìm về ngôi nhà có vườn cỏ tranh lung linh, mong sao một lần gặp lại đôi mắt ấy. Có nhiều khi đứng trước cổng trường Đồng Khánh sau giờ tan học, với tâm trạng của anh chàng cao khều Grand Meulnes trong câu chuyện của Alain Fournier, hy vọng gặp cô tiểu thư ở căn nhà trong khu rừng của dân Bô hê miên. Mùa hạ qua đi. Và mùa thu đến. Kể cả khi Đập Đá ngập lụt tôi cũng đi về đứng trước ngôi nhà cỏ tranh ấy. Nhưng người ơi, người đi biền biệt phương mô? Và tôi không có dũng cảm như anh Meulnes đánh ngựa đi tìm, dù sau này biết rằng đó là một cô gái Huế học trường Nữ Trung Học ĐN mùa hè về quê ngoại. Mà ĐN đâu có xa xôi!

Rồi tuổi trẻ bọn tôi cuốn theo cơn lốc lịch sử. Chiến tranh ly tán mỗi người một nơi. Đành gác lại tuổi vàng với những con đường có hai hàng cây sao, cổng trường vôi tím, và nhất là khu vườn cỏ tranh những sớm mai sương thu những chiều mưa bão... Và cho đến một đêm dạ vũ ở sân bay QS Sài Gòn, giữa tiếng đại bác đì đùng từ chiến trường xa và ánh hoả châu ma quái chập chờn trên thành phố, tôi bàng hoàng gặp lại đôi mắt màu hạt dẻ giữa đám xô bồ vội vã của những người đang cố vớt vát nốc cạn giọt đắng cay dưới ánh đèn và tiếng nhạc khiêu vũ. Nàng sánh vai cùng với một người anh lính tàu bay trong chiếc váy maxi màu lục bảo, lộng lẫy như một nàng công chúa trong chuyện thần tiên. Tôi lặng người ngồi trong góc phòng vời ly rượu vơi quá nửa. Không thể nào tôi quên được màu mắt ấy, màu mắt đã theo dấu quãng đời học trò thơ dại. Gần cuối buổi tiệc, khi tiếng còi giới nghiêm sắp hụ lên, tôi đã lấy tất cả dũng cảm của tuổi thanh xuân, với ly rượu trên tay, với nỗi niềm của anh Meulnes, đến bên đôi mắt hạt dẻ, nghiêng mình và buột miệng ”Chiếc xe đò Thuận An có thằng điên chạy theo, cô còn nhớ không?”

Tôi đã ra về mà không chờ đợi câu trả lời. Tôi đã không dám đánh xe ngựa như Meulnes đi tìm ngôi nhà cổ trong rừng. Tôi đã đánh mất tuổi vàng. Tôi đã... Xin giã biệt mùa hạ hồng. Xin giã biệt những chuyến xe đò màu xanh với những con số 9 Thuận An, 3 Bến Ngự, 5 Từ Đàm... Xin giã biệt đôi mắt màu hạt dẻ. Xin giã biệt Hà Thị Cỏ Tranh...

Huế, April 03
Phan Như

Sợi Tơ Xuyên Suốt

Tay vịn vào nỗi đau
Nghiêng nghiêng tường xiêu bóng đổ
Chập chững bước thời gian
Lơ ngơ ngồi bên sông nước
Hỏi rằng có một chiếc đò ngang

Đâu bờ đâu bến
bên kia?
Nửa đời đốn cây cưa ván
Săm soi một chiếc thuyền về
Nay phát lòng tín nguyện
Sắt se một đường tơ
màu trắng
Nối bên này tìm tới bên tê

Nối những mảnh rời vụn vỡ
Bằng tất cả niềm tin
Kết phiến hồ trầm
Sợi tơ xuyên suốt
Đi đâu cũng niềm sắt son ấy
Chùa quạnh non cao
Chợ cô lũng thấp
Dù đêm có say tràn mộng
Sáng ra thức dậy then cửa tay lùa
Vẫn thấy thầm hương ngan ngát

Hương thầm đưa tay vịn
vơi bớt nỗi đau
nhẹ thân củi mục
Gió đông xô dạt bên cầu
Khát chờ cơn lạ
nắng khuya
Cành khô chợt nở mầm tóc tơ xanh biếc
Lung linh giọt nước
cành dương

Xin cúi đầu thật thấp
Soi mình mà chẳng thấy
Mình đâu

Huế, Xuân 2011

Phan Như

Nhật Thực

Nhặt bên đường

Viên ngói vỡ
Đâu biết mặt nào phơi sương
Đâu biết bên nào hứng gió
Đứa bé ném vào vạch ô tròn
Chơi ô ăn quan
Chẳng lường sấp ngữa
Sấp cũng ăn mà ngữa cũng ăn
Cuộc vô tâm
Sá gì đen hay đỏ!

Nước chảy thì đá mòn
Đá cuội vô tình
Chẳng than trách nước
Em bỏ đi mang theo bóng hình em
Tôi chỉ là chiếc gương soi
Không lưu hình giữ bóng
Buồn nhớ em. Trống vắng
Rồi thôi.

Tại sao đến ngày thì rạng
Đến đêm thì đen
Ôi nỗi đau thời gian
Sao không một lần vượt thoát
Trăng thôi là trăng
Bay ra ngoài địa cực
Không đường cũ lối mòn
Chơ vơ giữa mặt trời và trái đất
Để tỏ cùng em
Mối tình nhật thực
Giữa mênh mang không-ngày-đêm.

Phan Như
Huế, cuối thu 2010

Kính gửi Tuy Hoà

Như phiến đá nằm trơ tháp cổ
Mong chi cánh nhạn bay về
Ở đây trời thì xanh
Phố xá thì nghiêng
Đi đi hoài như chưa thấy đến
Phải chăng ngày xưa em là biển
Mà bây chừ biển - phố mông mênh?

Như xương rồng lá thân dù gai góc
Đền mùa thì hoa hé nụ
Dù phải vắt kiệt đời
Sống gian nan đâu thiếu tiếng cười
Hoa như người - Người như hoa
Tấm lòng rộng mở
Nẫu dù gì
Xin đừng ruồng bỏ!

Đường có dài cũng đến khúc quanh
Có ngôi trường mang tên anh hùng áo vải
Tôi làm anh giáo trẻ xa nhà
Hành lý trên vai là con dấu hỏi
Tại sao các em đến trường bằng con ngựa tía
Tan học về chợ kéo xe thồ
Tại sao một miền mênh mang gió cát
Mà đôi mắt người xanh ngắt
Đại dương?

PHAN NHƯ
Huế, Mùa thu 2010